Deksametazon ve Diğer Steroidleri Anlamak

İçindekiler
Giriş.
Multipl Miyelom Nedir?
Multipl Miyelom Evreleri
Deksametazon Nedir, Nasıl Etki Eder?
Steroid Tedavisinde Kullanılan Dozlar ve Doz Uygulama Çizelgeleri
Deksametazonun Bazı Olası Yan Etkileri Nelerdir?
Diğer İlaçlar Deksametazon ile Etkileşebilir mi?
Deksametazon Nasıl Uygulanır ve Deksametazon Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Herhangi Bir Özel Husus Var mıdır?
Multipl Miyelom Tedavisinde Başka Kortikosteroidler Kullanılıyor mu?
IMF Hakkında
Sözlük.

Giriş

Bu kitapçık, deksametazon adı verilen bir ilaç ve yanı sıra deksametazon ile aynı sınıftaki diğer ilaçlar, yani adrenal kortikosteroidler (prednizon, prednizolon ve metil-prednizolon) hakkında daha fazla bilgi edinmeniz için size verilmiştir. Bu ilaçlar multipl miyelom tedavisi için kullanılırlar. Bu kitapçığı okuduktan sonra, şunları biliyor olacaksınız:

• Deksametazon nedir
• Deksametazon nasıl etki eder
• Deksametazonun olası yan etkileri
• Deksametazon nasıl uygulanır
• Multipl miyelom tedavisinde kullanılan diğer adrenal kortikosteroidler hakkında benzer detaylar

Bu kitapçık size yalnızca genel bilgiler sunmayı amaçlamaktadır. Doktorunuz, hemşireniz veya diğer sağlık görevlilerinin tavsiyelerinin yerine geçmek gibi bir amacı yoktur. Sağlık ekibiniz size özgü tedavi ile ilgili sorularınızı yanıtlayabilir. Kalın basılı olarak görünen tüm sözcükler kitapçığın sonundaki sözlük bölümünde açıklanmıştır.

Multipl Miyelom Nedir?

Multipl miyelom (miyelom ve plazma hücresi neoplazması olarak da bilinir) kemik iliğinde bulunan immünoglobulin-oluşturan plazma hücrelerinin habis bir hastalığıdır. Bağışıklık sistemini tutan bir habis hastalıktır. Habis plazma hücreleri, veya miyelom hücreleri, nadiren kan dolaşımına katılırlar. Miyelom hücreleri kemik iliğinde birikerek, şunlara neden olurlar:

• Normal kemik iliği fonksiyonunun bozularak, en sıklıkla anemi (kan akımında alyuvarların düşük düzeyde olması) ortaya çıkmasına neden olsa da, akyuvar ve trombosit sayılarında da düşüş ortaya çıkabilir
• Kümelenmiş miyelom hücrelerini çevreleyen kemikte hasar
• Monoklonal protein (M protein) denen anormal bir proteinin kan dolaşımına salınması
• Normal immünoglobulin düzeylerinin azalması ve enfeksiyona artmış yatkınlık olarak gözlenen, normal bağışıklık sisteminin baskılanması.

Miyelom hücreleri bölgesel tümörler veya plazmasitomalar şeklinde de gelişebilirler. Plazmasitomalar tek veya çoğul ve medüller (kemik iliği ve kemik içinde sınırlı) veya ekstramedüller (kemik dışında) olabilirler. Kemiğin içinde veya dışında çok sayıda plazmasitoma bulunduğunda, bu tabloya da multipl miyelom adı verilmektedir.

Bir multipl miyelom tanısı ile karşılaşınca, doktorunuz için hastalığın evresini belirlemek önem taşır. Hastalık evresinin belirlenmesi, vücudunun hangi kısımlarının ve ne boyutta etkilendiğinin belirlenmesine yardımcı olur. Bu, doktorun en iyi tedavi seçeneği hakkında karar vermesini sağlayacaktır.

Multipl Miyelom Evreleri

Evre I (düşük hücre kütlesi): Erken hastalık. Kemik yapısı röntgen görüntülerinde normal veya normale yakın görünür. Kandaki alyuvar sayısı ve kalsiyum miktarı normal veya normale yakındır ve M protein miktarı çok düşüktür.
Evre II (orta düzeyde hücre kütlesi): Evre I ve III arasındaki bir ara evre
Evre III (yüksek hücre kütlesi): Daha ilerlemiş hastalık. Aşağıdakilerden bir veya daha fazlası mevcuttur:

• Anemi
• Kanda yüksek kalsiyum düzeyi
• İlerlemiş litik kemik lezyonları bulunan 3’ten fazla alan
• Kan veya idrarda yüksek M protein düzeyi

Multipl miyelom ciddi bir habis hastalıktır, ancak tedavi edilebilir. Birçok hasta bir dizi yanıt, nüks ve düzelmeler yaşar. Yeni tedavilerle, multipl miyelom tanısı konan hastalar için ortalama sağ kalım süresinin 5 yıl veya üzerine çıkartılması mümkündür.

Tanı konduktan sonra, ilk veya birinci-sıra tedavi için çeşitli seçenekler mevcuttur. Nakil ile birlikte yüksek-doz tedavi için aday olabilecek hastalar için, talidomid ile deksametazon, tek başına deksametazon, diğer deksametazon-içeren kombinasyonlar veya diğer adrenokortikal steroidler içeren kombinasyonların dahil olduğu, çeşitli indüksiyon rejimleri düşünülebilir. basit bir ağızdan tedavi olan alkilleyici ajan melfalan artı prednizon kombinasyonu intravenöz yüksek-doz melfalan ile birlikte nakil için düşünülmeyen hastalar için bir seçenektir. Nüks sırasında daha ileri yanıt elde edebilmek için, sıklıkla yeni ajanlara gerek duyulmaktadır. Revlimid® ve VELCADE® bu durumlarda kullanmak için mevcut olan önemli yeni ajanlardır.

Deksametazon Nedir, Nasıl Etki Eder?

Deksametazon (Decadron®, Dexasone®, Diodex®, Hexadrol® ve Maxidex® ticari adları ile de bilinen) multipl miyelom tedavisinde kullanılan ilaçlardan birisidir. Sentetik bir adrenokortikal steroiddir. Glukokortikosteroidler veya kortikosteroidler olarak da bilinen, adrenokortikal steroidler doğal olarak vücutta böbreküstü bezinde oluşturulur. Daha fazla zihin karışıklığına neden olmamak için, bu kitapçık boyunca bu bileşikler steroidler olarak anılacaktır.

Böbreküstü bezleri hormonlar ve steroidleri oluştururlar. Steroidler vücut sistemlerinin birçok faaliyetini etkilerler. Karbonhidratlar, proteinler ve yağların düzenlenmesinde yer alırlar. Enflamatuvar, alerjik ve normal bağışıklık yanıtlarını da inhibe ederler. Sentetik çeşitleri doğal olarak bulunan bileşiklerin etkilerini taklit edebilir veya normalde böbreküstü bezi tarafından oluşturulan bu çok-gerekli steroidlerin yeterince üretilmemesi ile birlikteki durumlarda bunların yerini alabilirler.

Sentetik bir steroid olan, deksametazon çeşitli şekillerde mevcuttur. Enjeksiyon, ağızdan alınan tabletler, göz enfeksiyonlarını tedavi etmek için solüsyonlar, burun spreyleri şeklinde ve jel, krem ve sprey halindeki topikal kullanım şekillerinde mevcuttur. Multipl miyelom tedavisi için enjeksiyon ve tabletler kullanılmaktadır. Deksametazon multipl miyeloma ilaveten çok çeşitli tıbbi durumların tedavisi için de kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır:

• Böbreküstü bezelerinin birçok nedenle yeterli steroid üretmedikleri durumları (adrenokortikal yetmezlik ve adrenal hiperplazi olarak bilinen) içeren endokrin bozukluklar; tiroidit (tiroit bezinin yangısı); veya hiperkalsemi (kanserin neden olduğu anormal yüksek kalsiyum düzeyi)
• Çeşitli türlerde artrit, ankilozan spondilit (omurga ve sakroilyak eklemin enflamasyonu), sistemik lupus eritematozus (sıklıkla lupus olarak adlandırılır) ve sklerodermayı içeren romatoid/kollajen bozukluklar
• Bazı döküntü türleri, deride kızarıklık, ve mikoziz fungoidesi (deriyi tutan lenfoma) içeren, dermatolojik hastalıklar
• Astım, dermatit, ilaç aşırı duyarlılığı, sürekli ve mevsimsel alerjiler ve serum hastalığını  içeren alerjik durumlar
• Gözlerin ve gözleri çevreleyen kısımların kızarıklık, şişlik ve enflamasyonuna neden olan bir dizi durumu içeren göz hastalıkları
• Enterit (ince bağırsakların enflamasyonu) ve kolit (kalın bağırsakların enflamasyonu) gibi gastrointestinal (GI) hastalıklar
• Astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, bazı pnömoni türleri ve sarkoidozu (lenf bezleri ve diğer organların enflamasyonu) içeren, solunum hastalıkları
• Bazı anemi türleri, purpura (hemen deri altındaki kanamalar) ve trombositopeniyi (kanda trombosit düzeyinin düşük olması) içeren hematolojik bozukluklar
• Bazı lösemi türleri, lenfoma ve miyelomu içeren neoplastik hastalıklar (habis hastalıklar)
• Vücutta şişliklerle birlikteki çeşitli durumları içeren ödemli tablolar

Deksametazon ve diğer steroidler, özellikle prednizon, prednizolon ve metil prednizolon kanser tedavisinde birçok kullanıma sahiptirler. Bağışıklık sisteminin belli etkilerini baskılar ve vücutta enflamasyonu kontrol eden kimyasallar olan, sitokinleri de inhibe ederler. Deksametazon, normalde enfeksiyon ile savaşan akyuvarların, vücutta şişlik olan yerlere gitmelerini durdurarak, enflamasyon veya şişliği de azaltır. Anti-enflamatuvar etkileri esasen tümörlerin çevresindeki şişliği (özellikle omurilik, beyin ve kemiklerde) ve tümörlerin sinir uçlarına basısı sonucunda ortaya çıkan ağrı ve diğer semptomları durdurabilir.

Deksametazon normal bağışıklık sistemi yanıtlarını da değiştirebilir ve bu nedenle belli anemi türleri (örneğin, aplastik anemi ve hemolitik anemi), trombositopeni ve purpura gibi bağışıklık sistemini etkileyen durumların tedavisinde de yararlıdır.

Deksametazon multipl miyelom gibi kan bozuklukları ve habis hastalıklarının tedavisinde de kullanılır. Apoptoz olarak da bilinen, programlı hücre ölümüne neden olur gibi görünmektedir. Bu, deksametazon gibi steroidlerin miyelom hücrelerinin tahrip olmasını tetikleyebildikleri anlamına gelmektedir.

Deksametazon multipl miyelom tedavisi için tipik olarak diğer ajanlarla – vinkristin, doksorubisin, ve talidomid gibi – birlikte verilir. Steroidlerin, kemoterapötik ve immün-modülatör ajanların miyelom hücrelerini imha etme becerilerini arttırabildiği bulunmuştur. Bununla beraber, deksametazon ve diğer steroidler bazen bu hastalığın tedavisi için tek başlarına kullanılmaktadırlar. Gerçekten de, yüksek dozda verildiğinde deksametazon multipl miyelom tedavisi için en etkili olan tekli ajandır. Tedavi bazen remisyon sağlayabilir. Böylelikle deksametazon çeşitli avantaj ve yararlar sunmaktadır. Yanıt oranları deksametazon ile tipik olarak yüksektir, ancak yan etkiler ortaya çıkabilir.

Steroid Tedavisinde Kullanılan Dozlar ve Doz Uygulama Çizelgeleri

Birinci-Sıra Terapi
Deksametazon miyelom tedavisi için birinci-sıra tedavi olarak tipik şekilde tek başına – veya talidomid (Thalomid®), lenalidomid (Revlimid®) veya bortezomib (VELCADE®) gibi bir diğer ajanla kombinasyon halinde – verilir. En sıklıkla ağızdan 4-günlük yüklemeler şeklinde verilmektedir (her zaman değil, ancak genellikle peş peşe 4 gün boyunca günde 40 mg ve ardından bir sonraki doza dek değişen sayıda gün ara verilerek: örneğin 4 gün ilaç / 4 gün boş; 4 gün ilaç /10 gün boş; ayda bir kez 4 gün). Artık çoğu onkolog deksametazonu sıklıkla 40 mg’dan daha düşük bir dozda, haftada-bir şeklinde reçete etmektedir. Son ECOG araştırması verilerine dayanarak, haftada bir doz uygulaması artık daha fazla tercih edilen yaklaşım olmuştur. ECOG araştırması Revlimid/deksametazon (yüksek- ve düşük-doz) kombinasyonunu birinci-sıra uygulama olarak değerlendirdi. Haftada bir uygulanan “düşük-doz”un daha etkili olduğu kanıtlandı (1 yıl sonunda daha iyi sağ kalım) ve anlamlı derecede daha az yan etkiye neden oldu. Sonuçlar ASCO 2007’de sunuldu. Doktorunuz sizin için iyi tolere edilen ve multipl miyelomunuzu tedavi etmek için uygun olan bir doz çizelgesi saptamak için sizinle işbirliği yapacaktır.

İdame Tedavisi
İdame tedavisi olarak en sıklıkla kullanılan steroid prednizondur. Gün aşırı ağızdan 50 mg olarak verilir. Deksametazonda olduğu gibi, prednizon dozu da düşürülebilir. Hedef, yaşam kalitesinden taviz verdirecek yan etkilere neden olmaksızın, bir hastada yanıtı sürdürecek dozu belirlemektir. Hematolog/onkologunuz sizin gereksinimiz ve toleransınıza en uygun dozu belirlemek için sizinle işbirliği içinde olacaktır.

Nüks Tedavisi
Bu koşullarda en sık olarak deksametazon kullanılmaktadır. Doz ve uygulama çizelgesi birinci-sıra yaklaşımlar için belirtilenler gibidir.

Deksametazonun Bazı Olası Yan Etkileri Nelerdir?

Tüm ilaçlarla olduğu gibi, deksametazon kullanılması bazı istenmedik yan etkilere neden olabilir. Olursa da, ancak az sayıda hasta bu yan etkilerin tümünü yaşar. Esasen bazı hastalar deksametazon alırken hiçbir yan etkiyi yaşamazlar. İstenmeyen etkilerin azaltılması veya bunlardan kaçınılması için, hastalar ve sağlık ekibinin alması gereken belli önleyici önlemler mevcuttur. En önemli yan etkiler ve önlemler burada tanımlanmaktadır. Sağlık ekibinizin üyeleri bunlar ve diğer olası yan etkiler hakkında daha detaylı bilgi sunabilir. Bunlar eğer ortaya çıkacak olurlarsa, bunlarla baş etmekle ilgili önerilerde de bulunabilirler.

Deksametazon dahil, steroidlerin neden olduğu yan etkilerin ortaya çıkma ihtimali tedavi süresinin uzaması ve ilaç dozu ile birlikte artar. Başka bir deyişle, ne kadar uzun süreyle ilaç alır ve aldığınız doz ne kadar yüksek olursa, yan etki yaşama ihtimaliniz o kadar artar. Yan etkilerin çoğu geri döndürülebilir ve tedavi tamamlandıktan sonra ortadan kalkar. Bununla beraber, kendi başınıza ilaçlarınızdan herhangi birisini almayı bırakmayın veya dozunu değiştirmeyin. Herhangi bir yan etki yaşıyorsanız veya herhangi bir sorunuz varsa, sağlık ekibiniz ile konuşunuz.

Aşağıda daha sık görülen ve/veya daha ciddi olası yan etkiler (etkilenen vücut sistemine göre listelenmiş), unutulmaması gereken bazı önlemler ve istenmeyen etkilerden nasıl kaçınılabileceği ve baş edileceği ile ilgili bazı ipuçları yer almaktadır.

Enfeksiyonlar
Steroidler akyuvarların enfeksiyon yerine ulaşmalarını engellediklerinden, bu ajanlar mevcut enfeksiyonların kötülemesi veya yeni enfeksiyonların ortaya çıkmasına neden olabilirler. Çelişkili bir etki, enfeksiyon bulunan dokuya girmek için akyuvarların kan akımından çıkmaması nedeniyle, kandaki akyuvar düzeyinin yükselmesidir. Normal bağışıklık sistemini baskılayan her türlü ilaç, bir insanı enfeksiyonlara yatkın kılabilir. Steroidler esasen bir enfeksiyonun mevcut olduğunun işaretlerini maskeleyebilirler. Kişinin yeni bir enfeksiyonun başlaması ile mücadele kabiliyetini de azaltabilirler. Bu nedenle deksametazon dahil, steroid almakta olan hastalar her tür enfeksiyona (bakteriyel, viral veya fungal) karşı artmış risk altındadırlar.

Enfeksiyonların Önlenmesi ve Tedavisi
Bilinen bir enfeksiyonu olan  hastaya deksametazon dahil, steroidler uygulanmamalıdır. Yine de, aktif bir enfeksiyonun uygun antibiyotiklerle tedavi edildiği sırada, steroidlerin önemli veya gerektiği bazı durumlar söz konusu olabilir.

Herhangi bir enfeksiyon belirtisini ortaya çıkar çıkmaz, sağlık ekibinizin dikkatine sunmalısınız. Ellerinizi sıkça yıkadığınızdan, özellikle de topluma açık yerlerde bulunduktan sonra, emin olun.

Hiç suçiçeği veya kızamık geçirmemiş olan hastalar, özellikle bunlara maruz kalmaktan kaçınmakta dikkatli olmalıdırlar. Bu rahatsızlıklardan birisine maruz kalacak olursanız, bundan haberdar olur olmaz sağlık ekibinizi bilgilendirmelisiniz. Deksametazon veya herhangi bir steroid almakta olan hastalar, aşı yaptırmaktan da kaçınmalıdır. Eğer gerçekten gerekli ise, yapılabilecek belli bazı aşılar da mevcuttur. Yine de, herhangi bir aşı yaptırmadan önce, sağlık ekibinize danışın. Söz konusu aşının yaptırmanız için güvenli olup olmadığını size söyleyebilirler.

Kardiyak Tablolar ve Sıvı Tutulması
Deksametazon ve diğer steroidlerin kullanılması kan basıncında artış, tuz ve su tutulması ve potasyum ve kalsiyum atılmasına neden olabilir. Bu değişiklikler, ilaçlar büyük dozlarda alındığında daha muhtemeldir. Tuz tutulması ödem veya şişliğe yol açabilir. Bilekleriniz ve ayaklarınızın şiştiğini fark edebilirsiniz. Sıvı tutulması ve potasyum kaybı kardiyak tabloları, özellikle konjestif kalp yetmezliği ve hipertansiyonu olan hastalar için bir problem yaratabilir.

Kardiyak Tablolar ve Sıvı Tutulmasının Önlenmesi ve Tedavisi
Diyette değişiklikler gerekli olabilir. Tuz alımını kısıtlamanız ve potasyum ve kalsiyum kaybını telafi etmek için takviyeler almanız gerekebilir. Doğru gıdalarla beslendiğiniz, uygun takviyeler aldığınızdan emin olmak için, sizinle ilgilenen sağlık ekibi üyesi ile görüşün.

Dermatolojik Etkiler
Deksametazon veya diğer steroidleri alan hastalar, yaraların iyileşmesinin her zamankinden daha uzun sürdüğünün farkına varabilirler. Deksametazon almaktayken, hastalarda sivilce ve döküntüler de ortaya çıkabilir. Steroid tedavisi sırasında bazı hastalarda artmış terleme de görülür.

Dermatolojik Etkilerin Önlenmesi ve Tedavisi
Bir yerinizi kestiğiniz veya çizdiğinizde dikkatli olun. Uygun hijyen önemlidir. Yarayı yıkayın ve bölgeyi temiz tutun. Bir kesik veya yaranın düzgün veya çabuk iyileşmemekte olduğunun farkına varırsanız, sağlık ekibinizden birisini aramalısınız. Sağlık ekibinizden birisine danışmadan, yaralarınız için reçetesiz satılan herhangi bir ürün de kullanmayın.

Endokrin Etkiler
Deksametazon dahil, steroidler hastaların karbonhidratları metabolize etme şekillerine etkide bulunabilir ve kan şekeri düzeyinin yükselmesine neden olabilirler. Bu diyabeti olan hastalarda özellikle önemlidir. Bilinen diyabeti olan hastalar steroid alabilirler. Ancak, kan şeker düzeylerini kontrol edebilmek için insülin terapisi dahil, ilave tedavi gerekli olabilir.

Steroidler adet düzensizliklerine de neden olabilirler.

Endokrin Etkilerin Önlenmesi ve Tedavisi
Diyabeti olan hastaların kan şekeri düzeylerini daha sık olarak takip etmeleri gerekebilir. Bu hastaların insülin veya diyabet ilaçlarının dozlarını ayarlamaları gerekli olabilir. Ancak, bu kararların hastaların kendileri değil, sağlık görevlileri tarafından alınması gerekir. Diyabetiniz varsa, diyabetinizi tedavi etmekte olan doktora deksametazon almakta olduğunuzu bildirin.

Doğurganlık çağındaki hastalara steroidlerin gelişmekte olan çocuk üzerine olan etkilerinin bilinmediği belirtilmelidir. Bu nedenle kadınlar, özellikle de adet düzensizlikleri yaşayanlar, deksametazon almakta iken gebe kalmamak için ek önlemler almalıdırlar.

Gastrointestinal Etkiler
Steroidler GI yol üzerine çeşitli etkilere sahip olabilirler. GI delinme riskini arttırırlar. Bu nedenle peptik ülser, divertikülit ve ülseratif koliti olan hastalar delinme riskini asgariye indirmek için, kortikosteroidleri dikkatli kullanmalıdırlar. Bu nedenlerle, çoğu hekim steroid almakta olan hastalarına otomatik olarak bir türde antiasit tedavisi önermektedirler (örn., Pepsid®).

Deksametazon tedavisi ile birlikte görülen diğer olası GI yan etkileri iştah artışı veya azalması, midede şişlik, bulantı, kusma, hıçkırık ve mide ekşimesidir.

Gastrointestinal Etkilerin Önlenmesi ve Tedavisi
GI tahrişinden kaçınmak veya asgariye indirmek için, deksametazon yemeklerle birlikte veya yemekten sonra alınmalıdır. Deksametazon alırken, kendileri de mideyi tahriş eden alkollü içeceklerden kaçınılmalıdır. Kafein-içeren besin ve içecekleri (kola, kahve, çay ve çikolata gibi) kısıtlamak da yararlı olabilir. Az, sık öğünlerle beslenmek bulantıyı azaltabilir. Öğünler arasında alınan antiasitler de yararlı olabilir, ancak sağlık ekibinden birisi tarafından onaylanmadan alınmamalıdır. İnatçı hıçkırığın tedavisi Thorazine® veya Phenergan® gibi reçeteye tabi ilaçları gerektirebilir. Deksametazon almaktayken herhangi bir GI istenmeyen etki yaşarsanız, sağlık ekibinizden birisine bildirmeniz gerekir. Bu nahoş etkilerden nasıl kaçınabileceğiniz veya baş edebileceğiniz ile ilgili tavsiyelerde bulanabilirler.

Genel Etkiler
Deksametazon dahil, steroidlerin kullanılması kilo almaya neden olabilir.

Bazı hastalar günler süren ses kısıklığı yaşayabilir. Bu yan etki genellikle zamanla geçer, ancak sık 4-günlük deksametazon yüklemeleri alan hastalarda kolayca geçmeyebilir. Sesi dinlendirmek bu durumda yardımcı olabilir.

Kilo Almanın Önlenmesi ve Tedavisi
Steroid tedavisi sırasında bir miktar kilo artışı beklenir. Deksametazon hastaların iştahını arttırma eğilimindedir. Hastaların kalori alımlarını kontrol etmeleri gerekir. Steroid tedavisi sırasında karbonhidrat alınmasının azaltılması özellikle yararlıdır. Ancak, ani ve fazla miktarda kilo artışı varsa (bir veya iki günde 5 lbs’den [2.27 kg] fazla), sağlık ekibinizi derhal haberdar etmelisiniz.

Kas-iskelet Etkileri
Steroidler kalsiyum emilmesini azalttıkları ve atılmasını arttırdıkları için, kemikleri etkilerler. Bu etkiler ağrıya ve yetişkinlerde osteoporoza yol açabilir. Bu nedenle osteoporoz riski en fazla olan hastalar, özellikle menopoza girmiş kadınlar, uzun süreli olarak yüksek dozlarda steroid alırken, dikkatli olmalıdırlar. Potasyum kaybetmekte olduğunuz için, kas ağrıları da yaşayabilirsiniz.

Kas-iskelet Etkilerinin Önlenmesi ve Tedavisi
Kaybetmekte olduğunuz kalsiyum ve potasyumu yerine koymak için bazı takviyeler almanız gerekli olabilir. Ancak, kendiliğinizden herhangi bir takviye almayın. Kalsiyum içeriği yüksek gıdalar tüketerek, kalsiyum alımınızı arttırabilirsiniz. Süt, peynir, yoğurt ve diğer süt ürünleri ve bazı sebzeler kalsiyumdan zengin gıdalardır. Muz ve bazı diğer meyveler ve sebzeler iyi bir potasyum kaynağı olabilirler. Yine de, herhangi bir takviye almadan veya diyetinizi değiştirmeden önce sağlık ekibinizin bir üyesine danışın.

Miyelom bulunan çoğu hasta miyelomla-ilişkili kemik hastalığı için bisfosfonat tedavisi görmektedir. Bu bisfosfonat tedavisi aynı zamanda steroidlerin kemik sağlamlığı ve yoğunluğu üzerine olan olumsuz etkileri ile de savaşır.

Oftalmolojik Etkiler
Uzayan steroid tedavisi kataraktlar, glokoma yol açabilecek olan göz içi basıncı artışı, optik sinir hasarı ve göz enfeksiyonlarına neden olabilir.

Oftalmolojik Etkilerin Önlenmesi ve Tedavisi
Gözlerinizi düzenli olarak kontrol ettirin. Görmedeki her türlü değişikliği derhal sağlık ekibinize bildirmelisiniz.

Psikiyatrik ve Nörolojik Etkiler
Steroidler sinirlilik, duygudurum dalgalanmaları, kişilik değişiklikleri ve ağır depresyona da neden olabilirler. Uykusuzluğa da yol açabilirler. Duygusal oynaklık ve psikotik eğilimler alevlenir ve steroid tedavisi sırasında kötüleyebilir.

Hastalar baş ağrısı ve baş dönmesi yaşadıklarını da bildirmişlerdir.

Psikiyatrik ve Nörolojik Etkilerin Önlenmesi ve Tedavisi
Yukarıda sıralanan duygudurum veya kişilik etkilerinin herhangi birini yaşıyorsanız, sağlık ekibinizden birisi ile temasa geçin. Aile üyeleriniz, steroid almakta iken daha sinirli ve geçinmesi güç olabileceğiniz konusunda uyarılmalıdırlar. Uyku ile ilgili problemler yaşıyorsanız, sağlık ekibinize gece uykunuzu etkilememesi için deksametazon alma saatinizi ayarlayıp, ayarlayamayacağınızı sorun. Düzenli uyku ilaçları bazı hastalar için yararlı ve gerekli olabilir.

Alerjik Reaksiyonlar
Steroidlere alerjik ve aşırı duyarlılık reaksiyonları görülmesi duyarlı veya diğer ilaçlara karşı alerjik reaksiyonlar yaşamış hastalarda olasıdır. Alerjik reaksiyonlar nefes almada güçlük, boğazın tıkanması, dudaklar ve dilin şişmesi ve ürtikeri içerebilir. Steroidlere karşı bu türde alerjik reaksiyonlar son derece nadirdir.

Alerjik Reaksiyonların Önlenmesi ve Tedavisi
İlaçlara karşı herhangi türde bir alerjik reaksiyon öyküsü bulunan hastalara deksametazon veya herhangi başka bir kortikosteroid uygulamadan önce özel dikkat gösterilmelidir. İlaçlara karşı bir alerjik yanıt öykünüz mevcutsa, mutlaka sağlık ekibinizi bu konuda uyarın.

Unutmayın: sağlığınızda herhangi bir değişikliğin farkına varırsanız, doktorunuz, hemşireniz veya sağlık ekibinden başka birisi ile konuşun.

Diğer İlaçlar Deksametazon ile Etkileşebilir mi?

Deksametazon ile diğer ilaçlarla etkileşme kesin olarak olasıdır. Multipl miyelom bulunan kişilerin tipik olarak hastalıklarını tedavi etmek ve yanı sıra beraberinde mevcut olabilecek diğer tıbbi durumlar için bir dizi ilaç almaları gerekir. İlaç etkileşmeleri ihtimali ilaç sayısı ile birlikte artar. Aşağıda deksametazon ile etkileşmesi muhtemel ilaçlar veya ilaç sınıflarının bazıları (hepsi değil) yer almaktadır. Bu etkileşmeler ilaçlardan herhangi birinin etkilerini arttırabilir veya azaltabilir. İşte bu nedenle almakta olduğunuz tüm reçeteli ve reçeteye tabi olmayan ilaçlar ve yanı sıra bitkisel ürünler ve vitaminleri sağlık ekibinizin üyelerine bildirmeniz önem taşımaktadır.

Deksametazon ve Diğer Kortikosteroidlerle Etkileşebilen İlaçlar

• Amfoterisin B ve amilorid, spironolakton ve triamteren gibi potasyum düzeylerini etkileyen diüretikler
• Eritromisin, klaritromisin, rifampisin ve azitromisin gibi antibiyotikler
• Varfarin ve aspirin gibi antikoagülan ilaçlar
• Amobarbital, butabarbital, pentobarbital ve sekobarbital gibi barbitüratlar
• İnsülin, glibenklamid, metformin gibi diyabet ilaçları
• Siklosporin
• Digitalis
• Zayıflatma ürünlerinde en sık olarak bulunan efedrin
• Doğum kontrol hapları ve hormon-replasman tedavisi ürünlerini içeren östrojen-içeren ürünler.
• Aspirin, ibuprofen, indometasin ve naprokseni içeren non-steroidal anti-enflamatuvar ilaçlar (NSAID)
• Fenitoin

Deksametazon Nasıl Uygulanır ve Deksametazon Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Herhangi Bir Özel Husus Var mıdır?

Deksametazon multipl miyelom tedavisi için tipik olarak bir infüzyon şeklinde veya ağızdan, diğer anti-kanser ajanlarla birlikte veya tek başına olarak verilir. Hastanın aldığı deksametazon miktarı birçok faktöre bağlıdır. Ancak yan etki ihtimalini azaltmak için, arzulanan yanıtı oluşturabilecek olan gerekli en düşük deksametazon dozu kullanılmalıdır. Deksametazon dozlarına, her bir hastanın tıbbi öyküsü ve durumu hakkında bilgi sahibi olan sağlık ekibi tarafından karar verilir.

Deksametazon mideyi tahriş edebilir; yemeklerle birlikte alınması bunun ortaya çıkma ihtimalini azaltabilir. Deksametazon almaktayken alkol kullanımında dikkatli olunmalı veya tamamen kaçınılmalıdır, zira alkol ve deksametazon birlikte mide duvarına zarar verebilirler.

Diğer glukokortikosteroidler ile olduğu gibi, deksametazon aniden kesilemez. Bu grup ilaçların tedrici olarak kesilmesi gerekmektedir. Aniden bırakılması geri çekilme belirtilerine neden olabilir.

Yan etkilerden kaçınmak veya olabildiğince asgariye indirmek için deksametazonun nasıl uygulanacağını sağlık ekibiniz belirleyecektir.

Multipl Miyelom Tedavisinde Başka Kortikosteroidler Kullanılıyor mu?

Multipl miyelom bulunan hastaları tedavi etmek için deksametazona ilaveten diğer kortikosteroidler de sıklıkla kullanılırlar. Bu ilaçlar aşağıda listelenmiştir.

Bu ilaçların tümü aynı ilaç sınıfına – yani, glukokortikosteroidler – ait olduklarından, birbirlerine çok benzer etki gösterirler ve aynı tıbbi tabloların çoğunu tedavi etmek için kullanılabilirler. Hastalıkları tedavi etmek için vücutta kimyasal olarak aynı şekilde davranırlar. Etki mekanizmalarının bu kadar benzer olması nedeniyle, yan etkilerin ve beraberindeki önlemlerin de çoğu aynıdır. Klinik araştırmaların sonuçları bu ajanların multipl miyelom tedavisinde eşdeğer etkililikte olduğunu göstermiştir.

Deksametazon için daha önce tanımlanmış olan kullanımlar, yan etkiler, önlemler, dikkat edilecek hususlar tüm kortikosteroidler sınıfı için de uygun olduğundan, prednizon, prednizolon ve metil prednizolon için de geçerlidir. Prednizolon esasen prednizonun bir metabolitidir.  Metil prednizolon, yapısal olarak benzer olsa da, daha az toksik olabilir ve prednizolona göre daha az sodyum ve sıvı tutulması ile birliktelik içinde gibi görünmektedir. Dolayısıyla belli bir steroid tipinin (örn., metil prednizolona karşılık deksametazon) tedaviniz için daha yararlı veya uygun olup olmayacağı sağlık ekibi ile konuşmaya değebilir.

Deksametazon ile olduğu gibi, istenmeyen yan etkilerden kaçınmak veya bunları asgariye indirmek için, arzulanan yanıtı oluşturabilecek gerekli en düşük kortikosteroid dozu kullanılmalıdır.

Multipl miyelom ve tedavi seçenekleri ile ilgili daha detaylı bilgi için IMF ile temasa geçin.

IMF Danışma Hattı:

Yalnızca ABD & Kanada: 800-452-CURE (2873)
Diğer yerlerde: 818-487-7455
IMF web sitesi: www.myeloma.org

IMF Hakkında

“Bir kişi fark, iki kişi bir mucize yaratabilir.”
Brian D. Novis
IMF Kurucusu

Miyelom az bilinen, karmaşık ve sıklıkla yanlış tanı konan, kemiklere saldıran ve tahrip eden bir kemik iliği kanseridir. Miyelom her yıl 20,000 yeni olgudan fazlasıyla Birleşik Devletlerde 75,000 ila 100,000 kişiyi etkilemektedir. Her ne kadar şu an için miyelom için bilinen bir iyileştirici tedavi yoksa da, doktorlar miyelom hastalarına daha iyi ve daha uzun yaşamaları için yardımcı olacak bir çok yaklaşıma sahiptir.

Uluslararası Miyelom Vakfı (International Myeloma Foundation; IMF) 1990 yılında Brian ve Susie Novis tarafından, Brian’a 33 yaşında miyelom tanısı konmasının hemen sonrasında kuruldu. Miyelomla savaşları sırasında gelecekteki hastaların tıbbi bilgi ve duygusal desteğe kolayca ulaşabilmeleri Brian’ın hayali idi. IMF’ i tedavi, eğitim ve araştırmadan oluşan üçlü hedefle kurdu. Hastalar ve aileleri, arkadaşları ve sağlık hizmeti sağlayıcıları için geniş bir hizmet yelpazesi oluşturmaya çabaladı. Her ne kadar Brian ilk tanı konmasının dört yıl sonrasında öldüyse de, hayali yaşamaktadır. Bugün IMF 195,000 üzerinde uluslararası üyeye ulaşmıştır. IMF yalnızca miyeloma adanmış ilk kuruluştu ve bugün de en büyüğü olmaya devam etmektedir.

IMF miyelom araştırma, tanı, tedavi ve yönetiminde yardımcı olacak program ve hizmetler sunmaktadır. IMF hiç kimsenin miyelom savaşında yalnız başına mücadele etmek zorunda kalmamasını sağlamaktadır.

Yarının şifası için çalışırken, bugünün hastaları için de çabalamaktayız.

IMF Size nasıl yardımcı olabilir?

HASTA EĞİTİMİ
BİLGİ PAKETİ
Ücretsiz IMF InfoPackTM (Bilgi paketi) miyelom, tedavi seçenekleri, hastalık yönetimi ve IMF hizmetleri hakkında kapsamlı bilgi sunmaktadır. Büyük beğeni görmüş olan Hasta Kitapçığımızı da içermektedir.

İNTERNET ERİŞİMİ
Miyelom, IMF, eğitim ve destek programları hakkında 24-saat bilgi alabilmek için www.myeloma.org adresini ziyaret edin.

MYELOMA MANAGERTM PERSONAL CARE ASSISTANTTM (Miyelom Yöneticisi Kişisel Bakım Yardımcısı)
Bu yazılım IMF tarafından geliştirildi ve hastalar ve bakıcılarına laboratuar sonuçlarını toplamak, görüntülemek ve saklamak ve önemli bilgilere erişmek için yardımcı olmak üzere özel olarak tasarlandı. Ücretsiz olarak www.myeloma.org adresindeki IMF internet sitesinde bulunmaktadır. Şu an için bu program yalnızca kişisel bilgisayarlar ile uyumludur.

ÇEVRİMİÇİ MYELOM FORUMU
Düşünce ve deneyimlerinizi paylaşmak için www.myeloma.org/listserve.html adresindeki IMF İnternet Tartışma Grubuna katılın.

MYELOMA MINUTETM (Miyelom Haberleri)
Miyelom hakkındaki en son bilgiler için bu ücretsiz haftalık e-posta gazetesine üye olun.

IMF PATIENT & FAMILY SEMINARSTM (IMF Hasta & Aile Seminerleri)
Tedavi ve araştırmalardaki en son gelişmelerden haberdar olmak için, miyelom tedavisinde önde gelen uzmanlarla bir araya gelin.

MYELOMA MATRIXTM (Miyelom Matrisi)
İnternet sitemizde ve basılı olarak, bu belge miyelom için geliştirilmekte olan ilaçlarla ilgili kapsamlı bir kılavuzdur.

MYELOMA TODAYTM DERGİSİ
Yılda dört kez çıkan dergimiz aboneler için ücretsizdir.

DESTEK

MYELOM DESTEK HATTI: 800-452-CURE (2873)
Tüm Birleşik Devletler ve Kanada’da ücretsiz olan IMF Destek Hattı eğitimli bilgi uzmanları tarafından yönetilmekte olup, Bilimsel Danışma Kurulu üyelerimiz ile sık etkileşim içindedir.

DESTEK GRUPLARI
Tüm dünyada 100’den fazla destek grubundan oluşan ağ miyelom topluluğu üyeleri için düzenli toplantılar gerçekleştirmektedir. IMF miyelom destek grupları liderleri için yıllık toplantılar düzenlemektedir.

ARAŞTIRMA

BANK ON A CURE® (Şifa Bankası)
Bu DNA bankası yeni ilaç geliştirmeleri için genetik veri araştırmaları sağlayacaktır.

ULUSLARARASI EVRELENDİRME SİSTEMİ (ISS)
Miyelom için bu güncellenmiş evrelendirme sistemi, hekimin her bir hasta için en uygun tedaviyi seçebilmesine yardımcı olmaktadır.

ARAŞTIRMA BURSLARI
Ortak araştırmalar ve olağandışı sonuçlara ulaşmakta dünya öncüsü olarak, IMF Burs programı geniş bir proje yelpazesi üzerinde çalışmakta olan genç ve kıdemli araştırmacılara destek olmaktadır. IMF birçok genç araştırmacı için miyelom alanını cazip kılmış ve onlar da bu alanda kalarak, bu hastalık için bir şifa bulmak için aktif şekilde çabalamaktadırlar.

Sözlük